25 czerwca 2024
(fot. Tumisu/pixabay)
Co to jest przemoc motywowana uprzedzeniami? Jakie są jej aspekty prawne? Jak na nią reagować? Jak ją zgłosić do organów ścigania? Co czują osoby jej doświadczające i jak je wspierać?
Przemoc motywowana uprzedzeniami była przedmiotem szkolenia, w którym wzięli udział pracownicy Diakonii Polskiej i organizacji z nią współpracujących. Szkolenie prowadziła Omo Anna Galik, politolożka działająca w Stowarzyszeniu Nomada, które jest organizacją partnerską Diakonii Polskiej i Diakonie Katastrophenhilfe.
Prelegentka mówiła o prawnych aspektach przemocy motywowanej uprzedzeniami, formach tego rodzaju przemocy, doświadczeniach osób poszkodowanych takimi czynami, a także tłumaczyła jak na nie reagować i jak je zgłaszać odpowiednim organom.
Przemoc motywowana uprzedzeniami to czyny kryminalne wymierzone w ludzi lub ich własność ze względu na ich faktyczną lub wyobrażoną przynależność do określonej grupy. Powodem może być kolor skóry, pochodzenie etniczne, narodowość, religia, przynależność polityczna, orientacja psychoseksualna, tożsamość płciowa, wiek, niepełnosprawność czy inne cechy o charakterze podstawowym.
Trzy artykuły kodeksu karnego dotyczą przemocy motywowanej uprzedzeniami. Art. 119 odnosi się do przemocy lub gróźb wobec osób ze względu na ich przynależność; art. 256 do propagowania ustrojów faszystowskiego lub innego totalitarnego oraz nawoływania do nienawiści; art. 257 do znieważania grup lub jednostek ze względu na ich przynależność. Prelegentka zwróciła uwagę, że obecnie w ramach tych przepisów cechy chronione prawnie to: narodowość, pochodzenie etniczne, kolor skóry, wyznanie lub bezwyznaniowość i poglądy polityczne. Jednak trwają prace legislacyjne nad poszerzeniem tego katalogu o orientację psychoseksualną, tożsamość płciową, wiek i niepełnosprawność. Ważnym aspektem prawnym tego rodzaju przemocy jest to, że jest to przestępstwo ścigane z urzędu, to znaczy, że po złożeniu zawiadomienia organy mają obowiązek wszcząć postępowanie.
Formy przemocy motywowanej uprzedzeniami to z jednej strony oczywista przemoc fizyczna – pobicie, maltretowanie, morderstwo. Z drugiej strony jest to również szereg innych zachowań: zniszczenie własności, zastraszanie, ataki pisemne i werbalne, nękanie w internecie, znęcanie się psychiczne lub emocjonalne itp.
Tego typu przestępstwa można zgłaszać pisemnie lub ustnie na policji lub w prokuraturze. Ważne, by zwrócić uwagę na motywację sprawcy i dostarczyć dowody (np. zdjęcia, nagrania, świadkowie itp.). Osoba pokrzywdzona ma prawo do tłumacza, osoby zaufania, pełnomocnika, kopii protokołu oraz uzupełniania zeznań i dowodów.
Osoby, które doświadczyły przemocy motywowanej uprzedzeniami często mają poczucie ciągłego zagrożenia, przez co rezygnują z różnych form aktywności, do których mają prawo: w miejscach publicznych unikają rozmów w swoich języku oraz tradycyjnego ubioru, rezygnują z transportu publicznego, ograniczają życie nocne, poruszają się w grupach itp.
Prelegentka podpowiadała również jak reagować na tego rodzaju przemoc. W takiej sytuacji należy skierować uwagę na osobę atakowaną, zaangażować sojuszników, zadbać o swoje bezpieczeństwo, powiadomić odpowiednie służby, a jeśli to możliwe – nagrać zdarzenie.