24 września 2021
Spotkanie z bp. Mindaugasem Sabutisem
W dniach 13-14 września 2021 Delegacja Diakonii Polskiej udała się do Smalininkai. Wyjazd studyjny na Litwę miał na celu poznanie działalności tamtejszego Kościoła luterańskiego, ze szczególnym uwzględnieniem działalności diakonijnej. Udział w wyjeździe wzięli Prezes Diakonii Polskiej, bp Ryszard Bogusz, Dyrektor Generalna Wanda Falk oraz Dyrektorzy Diakoni Diecezjalnych.
W programie wizyty ze strony organizacji goszczącej udział wzięli: Pan Ramūnas Alminas, Burmistrz miasta Smalininkai i Pani Audrone Balčiūniene, Dyrektor tamtejszego Wydziału Socjalnego Urzędu Miasta, ks. Valdas Milauskas, kierownik ośrodka uzależnień „Gabrielius” oraz ks. Arvydas Malinauskas, duszpasterz więzienny w Garliawie. Wyjazd ze strony polskiej koordynowała Dyrektor Wanda Falk, ze strony litewskiej ks. Mindaugas Kairys. Ks. Kairys, jako Przewodniczący Krajowego Związku Diakonii, odpowiada za pracę diakonijną na Litwie.
Historia Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego na Litwie
Pierwszego dnia z grupą spotkał się biskup Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego na Litwie, ks. Midaugas Sabutis. Nawiązując do II wojny światowej przekazał, że zarówno władze nazistowskie, jak i radzieckie, prowadziły na terenie Litwy czystki etniczne oraz ludobójstwa. Wskutek tych działań wielu duchownych poniosło śmierć. Po wojnie tereny Litwy Mniejszej z Kłajpedą zostały przyłączone do ZSRR. Prowadzone tam prześladowania luteran odbiły się na stanie całego Kościoła. Część księży zginęła w wyniku działań wojennych, kolejni zostali przesiedleni. Po wojnie, z racji braku duchownych, pierwsze parafie w rejonie Kłajpedy były uruchamiane przez osoby świeckie. Pierwsze zarejestrowane nabożeństwo powojenne miało miejsce 9 stycznia 1945 r. w Prekule. Z czasem na terenie Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej powstało 27 parafii luterańskich, z czego 12 w regionie Kłajpedy. W 1991 Litwa odzyskała niepodległość, a ewangelicy uzyskali swobodę wyznawania swojej wiary. Obecnie Kościół liczy ok. 20 tys. wiernych oraz 21 duchownych. Większe parafie skupiają się wokół Wilna i Kłajpedy.
Działalność litewskiej diakonii
O działalności litewskiej diakonii opowiadał ks. Mindaugas Kairys, Przewodniczący Krajowego Związku Diakonii na Litwie. Jako proboszcz parafii luterańskiej w Jurbarkas koordynuje codzienne aktywności parafialne, z kolei jako kierownik litewskiej Diakonii odpowiada za szereg projektów socjalnych. Te odgrywają istotną rolę zarówno z perspektywy lokalnej, jak i ogólnolitewskiej. Niektóre z prowadzonych placówek, jak np. Rodzinne Centrum Pomocy Kryzysowej w Jurbarkas czy Dom Dziecka w Szakijaj, grupa miała okazję odwiedzić osobiście.
Cała grupa na czas wizyty na Litwie zakwaterowana została w nowo wybudowanym Centrum Rodzinnym Smalininkai. Uczestnicy wyjazdu studyjnego byli pierwszymi gośćmi tego obiektu. Historia budynku związana jest z przekazaniem litewskiej Diakonii do zagospodarowania zrujnowanej wielkopowierzchniowej struktury, która w czasach sowieckich służyła jako przedszkole. Odnośnie adaptacji budynku na cele diakonijne Litewski Kościół luterański obdarzył ks. Mindaugasa Kairysa pełnym zaufaniem. Oczekiwano, że ośrodek stanie się wizytówką społeczną całego Kościoła. On sam dostał pozwolenie nawiązywania kontaktów i gromadzenia środków w zależności od bieżących potrzeb.
Aktywne działanie
Ks. Mindaugas Kairys od razu rozpoczął konkretne działania. Pojawił się plan stworzenia przedszkola dla dzieci i młodzieży, a także mieszkań chronionych dla osób starszych. Powierzchnia do zagospodarowania była spora, okolica była jednak bardzo malownicza. Graniczyła bezpośrednio z Niemnem i oferowała piękny widok na Rosję. Planowana w budynku działalność społeczna uzyskała finansowanie zewnętrze w ramach projektów międzynarodowych. Adaptację pomieszczeń wsparły m.in. niemieckie Dzieło Diakonii Schleswig-Holstein czy organizacja Aktion Mensch. Jak przekazał w swojej relacji ks. Mindaugas Kairys – kolejnym etapem prac będzie stworzenie obok ośrodka pola campingowego. Inspiracją była podobna inicjatywa w niemieckim Rendsburgu, w której pole campingowe także pozostaje własnością lokalnej diakonii.
Powrót do Polski i podsumowanie
Po powrocie do Polski, w Suwałkach, grupa spotkała się z tamtejszym duszpasterzem ks. Dawidem Banachem, w Mikołajkach z kolei z proboszczem Bogusławem Juroszkiem oraz Dyrektor Domu Opieki Arka, Panią Edytą Juroszek.
Podsumowując pobyt na Litwie i działalność tamtejszego Krajowego Związku Diakonii uczestnicy wyjazdu studyjnego podkreślali wielkie zaangażowanie pracowników Kościoła i Diakonii w jego funkcjonowanie. Pozyskane obiekty, zarówno kościoły, jak i budynki przeznaczone na działalność socjalną, w znacznej części znajdowały się wcześniej w stanie ruin. Za sprawą aktywności diakonijnej wiele z nich zostało wyremontowanych i stanowi dziś centrum działań parafialnych i społecznych całego regionu. Jak twierdził gospodarz wizyty, ks. Mindaugas Kairys, nawet parafie liczące 3 lub 4 członków pozostają zaangażowane diakonijnie, przez co wzmacniają pozytywny obraz danego miejsca w szerszym kontekście.
Wyjazd studyjny na Litwę choć krótki, okazał się być bardzo wartościowy i pouczający. Stał się impulsem do aktywnego, dalszego działania na niwie Diakonii Polskiej. Kolejny już raz – tak, jak to było w czasie wizyty w Kościele Waldensów – można było się przekonać, że „małe zdolne jest czynić rzeczy wielkie”.
