Zmarła s. Marta Grudke

18 września 2019

18 września 2019 roku zmarła s. Marta Grudke – ostatnia miechowicka diakonisa. Za niecały miesiąc skończyłaby 90 lat.

Siostra Marta Grudke urodziła się 15 października 1929 roku w Przanowicach koło Łodzi. Uczęszczała do szkoły ewangelickiej w Żakowicach, a później w Koluszkach. Wybuch wojny sprawił, że przerwała naukę i podjęła pracę, znajdując zatrudnienie m.in. w kuchni szpitala w Tomaszowie. Już po wojnie, za namową biskupa Karola Kotuli przyjechała do Miechowic, gdzie uczestniczyła w Tygodniu Ewangelizacyjnym organizowanym na terenie parafii w Miechowicach. Postanowiła przerwać pracę w szpitalu i zaangażowała się w roczną Służbę dla Pana w miechowickich zakładach opiekuńczych.

Powołanie i służba diakonisy

W trakcie swojej służby w miechowickich zakładach opiekuńczych postanowiła wstąpić do Diakonatu. Została wyświęcona niespełna trzy miesiące po swoim przyjeździe do Miechowic, jesienią 1952 roku. Wydelegowano ją na wyjazd misyjny do Domu Opieki Tabita pod Warszawą. Później wyjechała do Zachełmia koło Jeleniej Góry, by służyć w domu wypoczynkowym „Marzenie”. Oprócz opieki nad dziećmi i osobami starszymi diakonise prowadziły także pracę ewangelizacyjną i misyjną. W roku 1959 siostra Marta wróciła do Miechowic. Do roku 1995 prowadziła Dom Opieki „Ostoja Pokoju”.

Obowiązki, które wykonywała chętnie i z wielkim zaangażowaniem, zaczynały się wczesnym rankiem i obejmowały wszelki rodzaj aktywności niezbędnej do funkcjonowania ośrodka. Siostra Marta prowadziła administrację, ale także prała, prasowała, sprzątała, gotowała, niosła pensjonariuszom domu opieki pocieszenie w chwilach zwątpień i starała się ulżyć ich cierpieniu. Przez długi czas prowadziła także Szkółkę Niedzielną, grała na organach i przygotowywała kościelny ołtarz do każdego nabożeństwa. Gdy niektóre siostry zaczęły emigrować do Niemiec, a starsze zmarły, przybyło jej jeszcze więcej obowiązków”. (Fragment książki „Kobieta w dziejach i współczesności Bytomia”, wydanej nakładem Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu w 2011 roku.  Autorzy: Magdalena Goik, Edyta Horwat i Izabella Wójcik-Kühnel)

Pamięć o Matce Ewie

Siostra Marta Grudke na przestrzeni lat swojej pracy w Miechowicach nie tylko opiekowała się pensjonariuszkami Domu Opieki. Jednocześnie stała się strażniczką i spadkobierczynią całego dziedzictwa Matki Ewy i „Ostoi Pokoju”, które tylko dzięki jej wielkiemu poświęceniu i zaangażowaniu przetrwało w Miechowicach do dnia dzisiejszego.

Gdy w 1995 roku poświęcono nowy budynek Domu Opieki, Siostra Marta przeszła na zasłużoną emeryturę. Zamieszkała w Domku Matki i Ewy i pielęgnowała pamięć o Matce Ewie. Prowadziła niewielkie muzeum w specjalnie wydzielonej części Domku.

W roku 2003 otrzymała Różę Lutra – najwyższe wyróżnienie Diecezji Katowickiej, jako wyraz wdzięczności za ofiarną, długoletnią służbę w Kościele. W 2012 roku jako pierwsza została wyróżniona Nagrodą „Ostoi Pokoju” imienia Matki Ewy. Nagroda została ustanowiona wspólnie przez miasto Bytom, samorządy województwa śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego oraz Diecezję Katowicką Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Nagroda ma upamiętniać Ewę von Tiele-Winckler, osobę całkowicie oddaną bezinteresownej pomocy drugiemu człowiekowi oraz dzieło jej życia – Ostoję Pokoju.

W 2013 roku powstał film o Szlaku Matki Ewy, w którym Siostra Marta wzięła udział. Film dostępny jest bezpłatnie tutaj. W 2014 roku Ewangelickie Stowarzyszenie Kultury powołało Wirtualne „Muzeum Ewangelicyzmu Bytomia i Okolic” publikując na stronie muzeum krótkie filmiki zrealizowane z Siostrą Martą. Nagrania są dostępne tutaj.

Matka Ewa

Założycielka miechowickich zakładów pomocowych, Ewa von Tiele-Winckler pochodziła z bogatej arystokratycznej rodziny. Gdy miała 13 lat zmarła jej głęboko wierząca matka. Te doświadczenia oraz obserwowana przez nią ludzka niedola doprowadziły ją w wieku 16 lat do podjęcia decyzji o poświęceniu swojego życia służbie dla ludzi ubogich i cierpiących.

Realizację marzeń umożliwił jej ojciec. W1886 Ewa wyjechała do Bielefeld, gdzie mieściły się słynne wówczas Zakłady Opiekuńcze „Bethel”. Uczyła się pielęgniarstwa, przygotowywała się do służby charytatywnej. W 1890 roku założyła pierwszy dom opieki „Ostoja Pokoju” (Friedenshort) w Miechowicach. Już pod koniec tego samego roku znalazło tam schronienie około czterdziestu potrzebujących kobiet i dzieci. Z upływem lat dom rozrósł się w ośrodek, który w samych Miechowicach liczył ponad dwadzieścia budynków, wliczając w to szpital i kościół.

Miechowicki Diakonat

W 1892 roku Ewa von Tiele-Winckler otrzymuje od ks. Friedricha von Bodelschwingha (1831-1910) z Bielefeld zgodę na założenie i prowadzenie własnego diakonatu – Ostoi Pokoju. Dnia 4 września 1893 roku została wyświęcona na diakonisę i założyła w Miechowicach diakonat żeński, którego regulamin sama opracowała.

Zakłady Diakonackie istniały w Miechowicach do 1951 roku. W tym to roku władze państwowe odbierają część obiektów i ograniczają działalność „Ostoi Pokoju”. W odebranych budynkach zorganizowany został Państwowy Dom Dziecka im. Józefa Lompy – rozebrany w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

W części parafialnej zachowały się m.in. kościół służący miechowickiej parafii ewangelicko-augsburskiej, tzw. Stara Plebania, budynek „Cisza Syjonu”, dom „Elim”, „Domek Matki Ewy”, cmentarzyk i stary dom „Ostoja Pokoju”, w którym do 1995 r. mieścił się mały dom opieki dla starszych kobiet. Jego rolę przejął nowy obiekt Ewangelickiego Domu Opieki „Ostoja Pokoju” zbudowany na miejscu wyburzonego domu dziecka.

 

źródło: bik.luteranie.pl/ Wirtualne Muzeum Ewangelicyzmu Bytomia i okolic