praca i doświadczenia innych
Podczas budowy państwa dobrobytu,
od lat 50. do dziś, od sektora publicznego oczekiwano zapewnienia
opieki zdrowotnej, społecznej i edukacyjnej. Dzisiaj w Szwecji,
podobnie jak w innych państwach europejskich, opieką zdrowotną i
szkolnictwem zajmują się także inne sektory. Obecnie zdarza się coraz
częściej, ze to parafie i instytucje kościelne przyjmują na siebie tego
rodzaju zadania, wykorzystując środki zebrane na ten cel lub z
polecenia sektora publicznego.
Działalność diakonijna jest
przykładem bezinteresownej organizacji społecznej nie kierującej się
zyskiem. Organizacja ta – podobnie jak inne działające w tej dziedzinie
– należy do sektora, który nie jest ani publiczny, ani prywatny, ale
nazywany jest czasem „sektorem społecznym”. W terminologii Unii
Europejskiej używa się określenia „trzeci sektor”, „ekonomia socjalna”
albo „społeczeństwo cywilne”.
Zapotrzebowanie na działalność
tego sektora jest duże, w związku z czym oczekuje się jego dalszego
rozwoju. Ta sytuacja stawia parafie oraz instytucje diakonijne przed
nowymi możliwościami i inicjatywami. To mogą być, przykładowo,
działania mobilizujące u boku innych lokalnych instytucji. Poszczególne
parafie mogą też zadecydować, czy np. chcą prowadzić domy opieki,
rehabilitacji, kawiarnie, a w mniejszych miejscowościach np. pocztę
oraz ośrodki szkolenia komputerowego.
Często w społecznych
debatach na temat przyszłości instytucji opieki czy szkolnictwa bierze
się pod uwagę w pierwszym rzędzie sektor społeczny, który nie kieruje
się zyskiem. Dużo więc zależy od tego, jaka rolę przyjmie na siebie
parafia.
Działalność diakonijna
Działalność diakonijna skierowana jest do:
poszczególnych
osób – ludzie zawsze powinni znaleźć w Kościele schronienie, powinni
czuć się dostrzeżeni i respektowani oraz, w razie potrzeby, otrzymać
właściwą pomoc.
grupy – spotkania ludzi prowadzą do stworzenia
wspólnoty, wzajemnego wsparcia oraz wymiany doświadczeń. Pomagają
każdemu widzieć swoją sytuację w szerszej perspektywie. Kreatywność
grupy prowadzi do rozwiązania różnych problemów.
społeczeństwa
– w różny sposób można przyczynić się do pozytywnego rozwoju
społeczeństwa. Podstawą jest aktywne wspieranie demokratycznych parafii
oraz procesów. Czasami korzysta się z niekonwencjonalnych metod, aby
zwrócić uwagę władz na pewne zaniedbywane przez nią problemy. Wspomnieć
należałoby tu, że wiele parafii udziela schronienia i wsparcia
uchodźcom.
Obecnie działalność diakonijna w parafiach przedstawia się następująco:
Opieka, duszpasterstwo, leczenie, pomoc
Wszystkie
parafie proponują ludziom rozmowy na osobności lub w grupie. Wiele
parafii poprzez rozmowy, czy też grupy samopomocy udziela wsparcia
osobom znajdującym się w kryzysie, żałobie, dzieciom z rodzin
uzależnionych, trzeźwym alkoholikom, ludziom z problemami psychicznymi,
uchodźcom oraz bezrobotnym. Często też parafie pomagają ludziom w
kontaktach z różnymi instytucjami.
Tradycyjnie działalność
diakonijna jest skierowana głównie do starszych parafian. Ale w wielu
parafiach obejmuje ona też inne grupy w zależności od potrzeb
lokalnych. Działalność może ograniczać się czasowo do tzw. projektów.
Coraz częściej też parafie
nawiązują współpracę z sąsiednimi parafiami, szczególnie w zakresie pomocy ekonomicznej.
W
wielu miejscach parafie współpracują z Czerwonym Krzyżem i innymi
organizacjami. Powstają nowe formy działalności, gdzie osoby
zatrudnione koordynują i wspierają społecznych współpracowników.
Pracownik społeczny/wolontariusz
Słowo
to oznacza: ochotnik, pomocnik bez wynagrodzenia. W naszym tekście
używamy określenia pracownik społeczny. W niektórych parafiach są
trudności ze znalezieniem ochotników, pracowników społecznych, którzy
zajmują się niesieniem bezinteresownej pomocy.
Instrukcje parafialne
Duże
oczekiwania budzi praca dotycząca instrukcji parafialnych. Dyskusje na
temat celu oraz profilu działalności dają nowe możliwości. Mogą one też
przyczynić się do znalezienia nowych form działalności diakonijnej.
Każda
parafia powinna mieć instrukcje parafialne. Powinny być one wypracowane
przez proboszcza oraz radę parafialną w porozumieniu z Konsystorzem.
Instrukcje powinny zawierać:
• reguły parafialne oraz zasady działalności parafialnej, zatwierdzone przez Konsystorz;
• program pastoralny określający działalność podstawową, jak odprawianie nabożeństw, nauczanie oraz diakonia i misja;
• sprawozdanie z działalności parafii, przetłumaczone na język dla głuchoniemych, lapoński, fiński oraz inne języki;
• reguły dotyczące dokształcania się dla osób, które odprawiają nabożeństwa, nauczają, wykonują pracę diakonijną oraz misyjną;
• sprawozdanie dotyczące współpracy między parafiami odnośnie polityki personalnej.
Działalność prewencyjna
Działalność
zapobiegawcza w diakonii jest znaną i stale rozwijającą się jej
częścią. Jest ona szczególnie widoczna we współpracy między parafiami a
innymi instytucjami.
Kościół Szwedzki spełnia ważną rolę w sytuacjach kryzysowych czy katastrofach, gdyż oferuje możliwość rozmów grupowych.
Współpraca
Kościoła z takimi instytucjami jak szkoły, szpitale, służby socjalne,
policja jest bardzo ważna. Obecność Kościoła w sytuacjach kryzysowych
zapobiega niepożądanym tragediom ludzkim.
Niektóre parafie
organizują spotkania w domu parafialnym, na których ludzie rozpatrują i
rozważają wartości, trendy w odniesieniu do aktualnych wydarzeń.
Dyskusje prowadzą do wzrostu zaangażowania w lokalną działalność
prewencyjną. Te tendencje są dostrzegalne głównie w mniejszych
miejscowościach.
Zmiana struktur społecznych
Diakonia
jest rodzajem polityki w tym znaczeniu, że Kościół Szwedzki chce
wskazać strukturalne niesprawiedliwości dotykające ludzi z powodu
różnicy płci, klasy, miejsca zamieszkania czy przynależności do grupy
etnicznej.
Powołaniem Kościoła jest wspomaganie najsłabszych
grup, które nie potrafią same walczyć o swoje interesy. Społeczeństwo
oczekuje od Kościoła Szwedzkiego wsparcia i pomocy dla ludzi w ciężkich
sytuacjach życiowych.
Interwencji Kościoła oczekuje się w następujących kwestiach społecznych:
• praca z młodzieżą uzależnioną w strefie zagrożenia;
• problemy psychiczne;
• wielokulturowe oczekiwania;
• opieka nad osobami starszymi;
• zmiany zachodzące w małych miejscowościach;
• zagadnienia dotyczące zatrudnienia i rynku pracy;
• polityka mieszkaniowa.
Wypowiedzi
Kościoła Szwedzkiego na aktualne tematy mogą wzbudzić różne reakcje.
Czasami interwencja ze strony Kościoła może doprowadzić do zmiany
decyzji władz czy też nowych rozwiązań. Każda parafia może udzielać się
w niesieniu pomocy ludziom potrzebującym.
Za każdym razem, gdy
przedstawiciel Kościoła bierze udział w debacie telewizyjnej,
przypomina on widzom przykazania z Ewangelii. Wypowiedzi biskupów w
sprawach socjalnych mają wpływ na decyzje parlamentu.
Wywieranie
wpływu na społeczeństwo jest najmniej rozwiniętą formą działalności
diakonijnej. Nie jest bowiem przyjęte, aby przedstawiciele Kościoła
Szwedzkiego oficjalnie wypowiadali się w publicznych debatach. Wielu
diakonów nie wie, w jaki sposób można konkretnie wpływać na rozwój
społeczeństwa.
W dyskusjach na temat politycznej (wpływającej
na społeczeństwo) diakonii poszukuje się właściwych metod pracy.
Poszukuje się sposobów na zwiększenie poczucia świadomości,
sprawiedliwości i zaangażowania politycznego. W niektórych przypadkach
potrzebna jest wiedza, w jaki sposób metodami niekonwencjonalnymi można wpłynąć na rozwiązanie problemu.
Inną
ważną sprawą jest rozwój nowych metod działania. Jest wiele przykładów
na to, że metody pracy używane przez Kościół zostały zaakceptowane i
przyjęte również przez inne instytucje w społeczeństwie. Wywieranie
wpływu na społeczeństwo jest ważną sprawą zarówno na szczeblu lokalnym,
jak i krajowym. Bardzo ważne jest dostrzeganie wielkości w
najmniejszych sprawach.
Warunki i potrzeby lokalne powinny
decydować o wyborze właściwych metod pracy w działalności diakonijnej.
Kiedy potrzeby zostaną zlokalizowane i ustalone, parafia może
sporządzić szczegółowy plan działania. Dla wielu parafii instrukcje
parafialne mogą stanowić dobry początek i być pomocne w ustaleniu celu.
ks. Bo Johansson
Proboszcz parafii ewangelickiej
w Halsingtunie w Szwecji